အွန်လိုင်းပေါ်မှာ ငွေလိမ်တဲ့အလုပ်ကို အုပ်စုဖွဲ့လုပ်နေကြတဲ့ တရုတ်ကျားဖြန့် လုပ်ငန်းဟာ ကျေးရွာတွေ အထိ ခြေကုတ်ယူလာနေပြီဆိုတာကို အများစု သတိထားမိကြမယ် မထင်ပါဘူး။ငွေလိမ်တဲ့အလုပ်ကို လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာကနေ နည်းမျိုးစုံသုံးပြီး လုပ်ကိုင်နေကြတယ်လို့ပဲ သိထားကြမှာပါ။ ငွေလိမ်တဲ့ အရာကို အွန်လိုင်းစာမျက်နှာတွေကတင်မကဘဲ မြေပြင်မှာပါ လှည့်ကွက်အမျိုးမျိုးနဲ့ ချဉ်းကပ်လိမ်လည် တာတွေ ရှိလာပါတယ်။
မြန်မာတွေရဲ့ ၁၂ လရာသီပွဲတော် တွေထဲမှာ တန်ဆောင်မုန်းလရဲ့ ပွဲတော်တခုဖြစ်တဲ့ ကထိန်ပွဲတော်ကို နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ပြုလုပ်ကြတာပါ။ စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့နောက် နယ်မြေမတည်ငြိမ်တဲ့ နေရာတွေမှာတော့ ကထိန်ပွဲတော် မလုပ်ကြပါဘူး။စစ်မဖြစ်တဲ့နေရာ၊တိုက်ပွဲမဖြစ်တဲ့နေရာတွေမှာတော့ ကထိန်ပွဲတော်ကို ပြုလုပ်ကြ ပါတယ်။
ကထိန်ပွဲတော်ကို တဦးတယောက်က အလှူပေးနိုင်လို့ ဆောင်ရွက်ကြတာရှိသလို စုပေါင်းပြီးတော့ အလှူပေးကြတာမျိုးတွေလဲ ရှိပါတယ်။အလှူပေးခြင်းသက်သက်မျှသာပါ။ အလှူပေးခြင်းရဲ့နောက် ကွယ်မှာတော့ တခုခုရလိုဇော၊ကျေးလက်နေသူတွေရဲ့ စိတ်ကိုဖမ်းဆုပ်ပြီး နည်းဗျူဟာတခုခုကို ခင်းကျင်းလာပြီး ကထိန်အလှူပေးတာတွေ ယခင့်ယခင်က မရှိခဲ့ဘူးလို့ပဲ ပြောရမှာပါ။
အခုတော့ ကထိန်ခင်းတဲ့အလှူကိုဗန်းပြပြီး ကျောင်းထိုင်ဘုန်းကြီးဆီကငွေပါမကျန် အခြေအမြစ်မရှိတဲ့ အွန်လိုင်း အစုရှယ်ရာထည့်ဝင်ဖို့ဆိုပြီး သဲ့ယူသွားလိုက်တာ ရွာကလူတွေလဲ အတော်ပါသွားကြတယ်လို့ ကြားမိပါတယ်။သူက ရွာခံတယောက်ပါပဲ။အရင်က အလုပ်အကိုင်တခုနဲ့ အထိုက်အလျှောက် နာမည်ရ လာပြီး အလုပ်အကိုင်အဆင်ပြေနေသူလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ သူ့ဆီကိုအလုပ်အပ်ကြတဲ့ သူတွေက တောင်ပေါ်မြေပြန့်ပါမကျန် အလုပ်အပ်ကြတာပါ။နေရာစုံ နယ်စုံရောက်ပြီး လူပေါင်းစုံနဲ့ သိကျွမ်း လာသူလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။
အဲဒီအလုပ်က သူ့အတွက်တော့ ချွေးထွက်အောင်ကြိုးစားလုပ်ကိုင်မှသာ ရတာပါ။ခွန်အားသုံးပြီး လုပ်ရတဲ့အလုပ်လို့ ပြောလို့ရသလို လူ့ဂုဏ်သိက္ခာအရကြည့်ရင်လဲ သမာအာဇီဝကျတဲ့အလုပ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။သူဘယ်အချိန်ကဘယ်လို အလုပ်ပြောင်းသွားလဲဆိုတာတော့ ရွာကလူတွေ မသိလိုက်ပါဘူး။ရွာကိုပြန်ရောက်တိုင်း အရင်တုန်းကလုပ်ခဲ့တဲ့အလုပ်ကို စကားထဲထည့်ပြောတာ မတွေ့ရတော့ပါဘူး။အွန်လိုင်းပေါ်ကနေ ရှယ်ရာဝင်ဖို့ကိုသာ တွင်တွင်ပြောလာပါတယ်။ လူတယောက်ယောက်တွေ့တိုင်း အွန်လိုင်းရှယ်ရာဝင်ဖို့ကိုသာ ပြောပြတာမျိုး လုပ်လာပါတယ်။
အွန်လိုင်းရှယ်ရာဆိုတာ တရားဝင်ကုမ္ပဏီ ဖွင့်ထားတာမျိုးမဟုတ်သလို ဘယ်နေရာမှာ ရုံးထိုင်ပြီး အလုပ်လုပ်နေကြသူတွေလဲ ဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို တိတိပပ မဖြေနိုင်ပါဘူး။ဘယ်သူက လုပ်ငန်းရဲ့ မန်နေဂျာအဆင့်လဲ ဘယ်သူကဒီလုပ်ငန်းမှာ တာဝန်ရှိသူလဲဆိုတာကို အဆင့်နှစ်ဆင့်လောက် မေးခွန်း ထုတ်နိုင်ရင်ပဲ အဖြေထွက်နိုင်ပါတယ်။ထွက်လာမယ့်အဖြေက အဆင့်နှစ်ဆင့်လောက်မှာပဲ ကွင်းဆက် ပြတ်သွားတာဖြစ်လို့ ရေရေရာရာမရှိတဲ့အတွက် လိမ်ဖို့အတွက် ဗျူဟာခင်းထားသလား ဆိုတာကို သံသရဖြစ်ဖို့ကောင်းနေပါပြီ။
အများစုကတော့ လူတယောက်ရဲ့ အာပေါင် အာရင်းသန်သန် ပြောတဲ့စကားနောက်ကိုလိုက်ပြီး ယုံကြည်လိုက်ကြတာမျိုး ကျေးရွာတွေမှာ ရှိလာပါတယ်။ယုံကြည်မှုနောက်က ချွေးနဲစာ ရှာကြံ ထားတဲ့ငွေ ပါသွားကြတာကိုလဲ ကြားနေရတာဖြစ်ပါတယ်။သူက ရွာမှာကထိန်ပြန်ခင်းပါ တယ်။ရွာကလူတွေကတော့ လုပ်ငန်းကိုင်ငန်းဖြောင့်လို့၊အလုပ်အကိုင် အဆင်ပြေလို့ အခုလို အလှူအတန်း ပြန်လုပ်တာပဲလို့ ထင်ကြပါတယ်။ရွာကလူတွေကတော့ လက်ခုတ်လက်မောင်းတီးပြီး ဂုဏ်ပြုလိုက်ကြပါသေးတယ်။ သူရွာကထွက်သွားပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း အခုလို အလှူအတန်းပြန်ပေး တာမျိုး မရှိခဲ့ပါဘူး။
အခုလို ဘာသာရေးအကျိုးပြုပြန်လုပ်တာဆိုတော့ သဘောမတွေ့ဘဲ ဘယ်ရှိပါ့မလဲ။ ရွာခံတွေမ သိလိုက်တဲ့ အချက်က သူအလှူပေးတဲ့နောက်ကွယ်က ရည်ရွယ်ချက်ကိုပါ။ သူပြစ်မှတ်ထားတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က ရွာသူရွာသားတွေ အွန်လိုင်းရှယ်ရာမှာ ထည့်ဝင်ကြဖို့အတွက်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။သူ့ရဲ့ စည်းရုံးရေးစကားအောင်ဖို့ ကထိန်ပြန်ခင်းတယ်ဆိုတာကိုတော့ ဘယ်သူကမှလဲ သတိပြုမိပုံ မပေါ်ပါဘူး။
အခုလိုထိန်ခင်းဖို့အတွက် ကထိန်ရာသီမတိုင်ခင်ကတည်းက ကြိုတင်အစပျိုး ထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ကျောင်းထိုင်ဘုန်းတော်ကြီးကို ကထိန်ခင်းမယ့်အကြောင်း ကြိုတင်လျှောက်ထားပြီး အစပြုထားတာပါ။
ကထိန်ခင်းပေးမယ့်အလှူအပြင် အရပ်ဆိုင်းအဖွဲ့ကိုပါ ငှားရမ်းပြီး ပွဲတည်ပေးမှာဖြစ်တဲ့အကြောင်း သိရတော့ ကျောင်းထိုင်ဘုန်းကြီးနဲ့ ရွာသူရွာသားတွေက ဝမ်းသာနေကြတာပါ။ ဝမ်းသာတဲ့အတိုင်းလဲ ဖြစ်လာပါတယ်။နေ့ဘက်မှာ ကထိန်ခင်းပြီး အလှူအတန်းလုပ်ပေးတယ်။ညပိုင်းမှာ ဆိုင်းဝိုင်းနဲ့ ဒေသခံတွေကို ဖျော်ဖြေပေးတယ်။
နောက်တနေ့မှာတော့ ရွာကလူတွေကို တအိမ်တက်ဆင်း လိုက်စည်းရုံးပါတော့တယ်။ စည်းရုံးရေးရဲ့ အဓိကပစ်မှတ်ကတော့ အွန်လိုင်းရှယ်ရာမှာ ထည့်ဝင်ကြဖို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။အွန်လိုင်းရှယ်ရာမှာ ထည့်ဝင်ဖို့အတွက် ရွာသူရွာသားတွေကိုပဲ စည်းရုံးတာမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျောင်းထိုင်ဘုန်း တော်ကြီးကိုပါ စည်းရုံးတာပါ။
“အစမှာ သိန်း ၃၀ စထည့်ရတယ်။အွန်လိုင်းရှယ်ရာမှာ သိန်း ၃၀ထည့်ထားရင် အတိုးက အစပိုင်းမှာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းဆိုတော့ တလကို အတိုး ၃သိန်းရမယ်။ အတိုးကိုလဲ တလတကြိမ် ထုတ်ပေးတယ်။ အရင်း ကတော့ ၂၀၂၅နှစ်ကုန်အထိ ထည့်ထားရမယ်။အကယ်၍ အတိုးကိုမထုတ်ဘဲ ထပ်ထည့်မယ် ဆိုရင်လဲ အရင်းထဲမှာပေါင်းပေးတယ်။အရင်းများတော့ အတိုးများများရတာပေါ့”လို့ စည်းရုံးပါတယ်။
မကြာသေးခင်က ကထိန်ခင်းလှူပေးထားတဲ့ ပူပူနွေးနွေး အလှူရှင်ရဲ့ အခုလိုစည်းရုံးပြောဆိုချက်က အချိန်ကြာကြာမယူလိုက်ရပါဘူး။ရွာသူရွာသားတွေထဲက တဦးက သိန်း ၃၀၊တဦးက သိန်း ၆၀၊တဦးက သိန်း ၅၀နဲ့ ရှယ်ရာထည့်ကြတဲ့အပြင် ကျောင်းထိုင်ဘုန်းတော်ကြီးကပါ သိန်း ၅၀ ရှယ်ရာဆိုပြီး ထည့်ဝင်လိုက်ပါတယ်။
စိုက်ထည့်ထားတဲ့ရှယ်ရာရှင်တွေကို ထည့်ဝင်ထားတဲ့ငွေပမာဏအလိုက် တချို့က ၁၀ရာခိုင်နှုန်း ၊တချို့က ၁၅ရာခိုင်နှုန်း အတိုးရမှာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ စည်းရုံးပြောဆိုချက်တွေအောက်မှာ ရွာသူရွာသား တွေ မျောပါသွားကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကုမ္ပဏီက ဘယ်ကကုမ္ပဏီလဲ၊ ဘာလုပ်ငန်းအတွက် ရှယ်ရာခေါ်တာလဲ၊ မြန်မာနိုင်ငံသားပိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီလား ၊နိုင်ငံခြားသားပိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီလား၊ကုမ္ပဏီရဲ့ ရုံးချုပ်ကရော ဘယ်မှာ အခြေစိုက်သလဲ၊ ကုမ္ပဏီရဲ့ အဓိကလုပ်ငန်းက ဘာလုပ်ငန်းလဲ၊အခုလိုရှယ်ရာရှင်တွေကို ငွေအလုံးအရင်းစိုက်ထည့် ရလောက်တဲ့အထိ အခြေခိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီတခုဟုတ်ရဲ့လား ဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေ မေးကြည့်တော့ ရေရေရာရာ အဖြေမပေးနိုင်ပါဘူး။
ဒါဟာ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းဖြစ်တဲ့ ကျားဖြန့်လုပ်ငန်းတွေ ကျေးရွာတွေထဲ နည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ ဝင်လာ သလားဆိုတာ သတိပြုစရာပါ။ဘာသာရေးကိုခုတုံးလုပ်ပြီး စည်းရုံးကောင်းအောင် ပြုလုပ် လေသ လားဆိုတာ သတိပြုစရာဖြစ်လာပါတယ်။ကိုယ်စုဆောင်းရှာဖွေထားတဲ့ ချွေးနည်း စာတွေကို အခြေ အမြစ်မရှိတဲ့ အွန်လိုင်းရှယ်ရာထဲမှာ ထည့်ဝင်ကြမလားဆိုတာကိုတော့ တွေးခေါ်စဉ်း စားကြရ မှာဖြစ်ပါတယ်။
ကျားဖြန့်အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းမပေါ်ခင်ကလဲ ရွာကိုဒုက္ခပေးသွားတဲ့ လိမ်လည်နည်းတခု ရှိခဲ့ပါသေး တယ်။သိပ်မကြာသေးခင် ကာလတခုကဖြစ်လို့ မှတ်မိကြဦးမယ် ထင်ပါတယ်။MLM(Multi Level Marketing)ခေါ်တဲ့ ဈေးရောင်းနည်းတခု ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသေးတယ်။လူတိုင်းရဲ့ လက်ထဲမှာ ဖုန်းကိုယ်စီ မရှိကြသေးတဲ့အချိန်၊ရုပ်သံတခုခုကို ဖြန့်ဝေချင်ရင် CD၊VCD၊DVD အချပ်တွေနဲ့ ဖြန့်ဝေကြတဲ့ အချိန်ပါ။ ကျေးရွာတွေမှာ အိမ်တိုင်းလိုလို အပေါ်စက်အောက်စက် အတွဲနဲ့ ရုပ်မြင်သံကြား ခံစားကြည့် ရှုကြတဲ့ အချိန်လဲဖြစ်ပါတယ်။
ရွာကိုရောက်လာတဲ့ CD ဓာတ်ပြားထဲမှာ MLM(မာတီလယ်ဗယ်မာကက်တင်း)ဆိုတဲ့ ဈေးရောင်းခြင်း အတတ်ပညာအကြောင်း ရိုက်ကူးထားတာပါ။အပိုင်းသုံးပိုင်းကို တပိုင်းနဲ့တပိုင်း ဆွဲဆောင်ပြော ဆိုချက် တွေက ကျောက်ဆစ်ရုပ် ခေါင်းထညိမ့်ရမလိုပါပဲ။လူတယောက်က အသားခပ်လတ်လတ် ၊မျက်နှာက ရှမ်းတရုတ်၊မျက်မှန်တပ်ထားတယ်။သူ့ကိုယ်သူ အရင်က ဆရာဝန်တယောက်ပါလို့ မိတ်ဆက် တယ်။ ဒီဈေးရောင်းနည်း ပညာကို သူမသိခင်က လူနာတွေကြားထဲမှာ ချွေးသီးချွေးပေါက် ကျတဲ့အထိ ဝင်ငွေရှာရတဲ့အကြောင်းလဲ ပြောပါတယ်။
လူအုပ်ကြီးကတော့ သူပြောနေတာကို စိတ်ဝင်တစား ကြည့်နေကြပါတယ်။အဲဒိအချိန်က လူအုပ်ကြီး ထဲမှာ ဆရာဝန်ဖြစ်လာတာ ငွေရှာဖို့လား၊ဆရာဝန်ကျင့်ဝတ်ကို ဖတ်ကြားရတဲ့အချိန်မှာ ဒီအလုပ်ဟာ ငွေရှာလို့မရတဲ့အလုပ်ပါလား ဆိုတာ မသိခဲ့ဘူးလားဆိုတဲ့ သံသရမေးခွန်းမျိုး မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ကြ သူတွေလဲ ရှိခဲ့ကြမယ် ထင်ပါတယ်။
မျက်မှန်နဲ့လူကပဲ လူအုပ်ကြီးကို စကားတွေဆက်ပြောပါတယ်။ မန်ဘာဘယ်လိုဝင်ရသလဲ၊ မန်ဘာဝင်ပြီးတာနဲ့ ကုန်ပစ္စည်း ဘယ်လောက်ဖိုး ဝယ်ရမယ်။ ဝယ်ထားတဲ့ကုန်ပစ္စည်း ကို နောက် ထပ်မန်ဘာရှာပြီး ဘယ်လိုရောင်းရမလဲ ၊ကိုယ့်အတွက် မန်ဘာများလာလေလေ ဝင်ငွေဘယ်လောက် ကျန်မလဲဆိုတာ မျက်မှန်တပ်ထားတဲ့ ဆရာဝန်လူထွက်ဆိုသူက ပြောပြပါတယ်။ဒီအဆင့်တွေဟာ သူလုပ်ခဲ့တဲ့အဆင့်တွေလို့ ပြောပါတယ်။ဒီအဆင့်တွေကျော်လွန်ပြီး ဘာတွေဆက်ဖြစ်မလဲဆိုတာကို နောက်ဆုံးအပိုင်းဆက်အဖြစ် ပြောပြပါတယ်။
ခမ်းနားကြီးကျယ်တဲ့အိမ်တလုံးကို ရိုက်ပြထားတယ်။ဒီအိမ်ဟာ ဒီဈေးရောင်းရာကနေ ဝယ်ထားတဲ့ အကြောင်း မက်လုံးပေး ပြောလာတယ်။လူအုပ်ကြီးကို သူအခုလို မက်လုံးပေး ပြောပြလို့ရတဲ့အချက်က ဘယ်သူကမှ သူ့အိမ်ဟုတ်မဟုတ်ကို သွားစစ်ဆေးနေမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ သိထားပုံရပါတယ်။ တဆက်ထဲမှာပဲ သွားခဲ့တဲ့ခရီးစဉ်တွေ၊နိုင်ငံတွေအကြောင်း ရိုက်ပြပါတယ်။ဒီလုပ်ငန်းမှာ အခုလိုအောင်မြင်အောင် ဈေးရောင်းနိုင်ရင် အခုလို ခရီးစဉ်တွေကို သွားခွင့်ရမှာဖြစ်တဲ့အကြောင်း ဆရာဝန်လူထွက်က ပြောပြပါတယ်။
နားယောင်မိတဲ့သူတွေအဖို့တော့ မန်ဘာဝင်ပြီး ဝယ်ထားတဲ့ပစ္စည်းတွေကို ရောင်းမထွက်လို့ အရင်းပြန် မရတာတွေ ဒုနဲ့ဒေး ရှိကြပါတယ်။အရည်အသွေးမမှန်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေကြောင့် သုံးစွဲသူတွေ ဒုက္ခရောက်ကြရတာလဲမြောက်များစွာရှိလာပါတယ်။အခုတော့ ရွာကိုကျားဖြန့်အွန်လိုင်းငွေလိမ်နည်းတွေ ရောက်လာပြီလို့ ပြောလို့ရမှာပါ။သတိကြီးကြီးထားပြီး ရှောင်ရှားကြဖို့ လိုပါမယ်။ အာပေါင်အာ ရင်းသန်သန်နဲ့ စည်းရုံးပြောဆိုတာတွေအောက် သတိချပ်ပြီး ရှောင်ထွက်နိုင်ကြပါစေလို့ ဆုတောင်း ရေးသားလိုက်ရပါတယ်။
ဖူးသိမ်ကျ ရေးသားသည်။
