စစ်ကောင်စီဟာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးတွေဆီမှာ နယ်မြေဆုံးရှုံးမှုတွေ ကြီးထွားလာတာ နဲ့အတူ အတိုက်အခံနယ်မြေတွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့ “မြေလှန်” နည်းဗျူဟာကို အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်လာနေတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ (Human Rights Watch, HRW) ရဲ့ မနေ့က ထုတ်ပြန်လာတဲ့၂၀၂၅ ကမ္ဘာ့အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
စစ်ကောင်စီဟာ ဒီလို လက်နက်ကိုင်တွေဆီမှာ နယ်မြေလက်လွတ်ဆုံးရှုံးမှများလာတဲ့ အချိန်မှာ စစ်ဘက်အရပ်ဘက် မခွဲခြားတဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ၊ သတ်ဖြတ်မှုများ၊ မုဒိမ်းမှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုနဲ့ မီးရှို့မှုတွေ အပါအဝင် အရပ်သားတွေ နဲ့ အရပ်ဘက်အခြေခံအဆောက်အအုံတွေအပေါ် ဥပဒေမဲ့တိုက်ခိုက်မှုတွေကို ကျူးလွန်တာတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်းဆိုပါတယ်။
စစ်ကောင်စီ အနေ နဲ့ အခုလို ကျူးလွန်နေတာတွေဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှုများ နဲ့ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုများ မြောက်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။
HRW ရဲ့ အာရှရေးရာ လက်ထောက် ဒါရိုက်တာ ဘရိုင်ယနီလောင် က “စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတပ်တွေရဲ့ အပြင်းအထန်ခုခံမှုကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်က အရပ်သားတွေနဲ့ အရပ်ဘက်အခြေခံအဆောက်အအုံတွေအပေါ် ကြီးလေးတဲ့ရာဇဝတ်မှုတွေ ကျူးလွန်နေတယ်” လို့ ပြောဆိုထားသလို “လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီတွေ လိုအပ်နေတဲ့သူတွေကို လက်လှမ်းမမီအောင် စစ်ကောင်စီက တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားတာကြောင့် ရွာသားတွေရဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ပိုဆိုးသွားစေနေတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် စစ်ကောင်စီဟာ လူနေထူထပ်သောနေရာတွေကို ဖောက်ခွဲရေးလက်နက်များအသုံးပြုပြီးတော့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်တာ လက်နက်ကြီးတွေ နဲ့ စစ်ကောင်စီဘက်က စစ်ဘက်အရပ်ဘက်မခွဲခြားတဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေကို ပိုမိုလုပ်ဆောင်လာနိုင်တယ်လို့လည်း ဆိုထားပါတယ်။
တစ်ဖက်မှာလည်း စစ်ကောင်စီဟာ စုပေါင်းပြစ်ဒဏ်ပေးတဲ့ အနေနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီပေးမှု နဲ့ တယ်လီ ဖုန်းဆက်သွယ်ရေးဝန်ဆောင်မှုတွေ အပေါ်ကန့်သတ်ချက်များကို ပိုမိုတင်းကြပ်လာတာတွေကို လုပ်နေတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် မြန်မာ စီးပွားရေး အခြေအနေဟာလည်း ချွတ်ခြုံကျတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိနေပြီးတော့ သန်းနှင့်ချီတဲ့ ပြည်သူတွေဟာလည်းငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှု အန္တရာယ် နဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီး မြန်မာ လူဦးရေရဲ့ တစ်ဝက်ခန့်ဟာလည်း ဆင်းရဲတွင်းနက်သထက်နက် နေရပြီး လူပေါင်း သုံးသန်းကျော်ဟာလည်း ပြည်တွင်းက အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးနေကြရတယ်လို့ဆိုပါတယ်။
စစ်ကောင်စီက ဖေဖော်ဝါရီလမှာ စစ်မှုထမ်းခြင်းဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းပြီးနောက်မှာလည်း ငယ်ရွယ်သူတွေ နဲ့ ကလေးငယ်များတွေကို ပြန်ပေးဆွဲတာ မိသားစုဝင်များတွေကို ဖမ်းဆီးတာ အတင်းအကျပ် စစ်သားစုဆောင်းတာ စစ်သားအဖြစ် အတင်းသွတ်သွင်းခံရတာတွေ ရှိပြီး ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာတွေမှာ လူသားဒိုင်း နဲ့ ပေါ်တာတွေ အဖြစ်အသုံးပြုတာတွေ ရှိတယ်လို့လည်း HRW က ဆိုထားပါတယ်။
